Luật Nuôi con nuôi đã được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 17/6/2010 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2011. Ngày 01/02/2012, Công ước La Hay số 33 về bảo vệ trẻ em và hợp tác trong lĩnh vực nuôi con nuôi quốc tế có hiệu lực thi hành tại Việt Nam. Để triển khai thi hành Luật Nuôi con nuôi, ngày 30/8/2010, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký Quyết định số 2321/QĐ-BTP ban hành Kế hoạch triển khai Luật Nuôi con nuôi. Đối với việc thực hiện Công ước La Hay, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1233/QĐ-TTg ngày 7/9/2012 phê duyệt Đề án triển khai Công ước La Hay giai đoạn 2012 - 2015.

Nhận thức được tầm quan trọng của Luật và các văn bản hướng dẫn liên quan, Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương đã ban hành Quyết định số 217/QĐ-UBND ngày 20/10/2011 về việc ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Luật Nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 1895/QĐ-UBND ngày 21/8/2012 về việc ban hành Kế hoạch triển khai đăng ký nuôi con nuôi thực tế theo quy định của Luật Nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh nhằm triển khai thực hiện Quyết định số 1985/QĐ-BTP ngày 13/7/2012 của Bộ Tư pháp về việc ban hành Kế hoạch triển khai đăng ký nuôi con nuôi thực tế theo quy định của Luật Nuôi con nuôi…Đồng thời,  UBND tỉnh còn chỉ đạo 12/12 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh, xây dựng và ban hành Kế hoạch triển khai Luật Nuôi con nuôi phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương đồng thời giao cho Sở Tư pháp chủ trì trong việc theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn việc triển khai thực hiện có hiệu quả Luật Nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh. Qua 10 năm triển khai thi hành Luật Nuôi con nuôi và Công ước La Hay số 33, công tác nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh Hải Dương đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, thể hiện ở một số mặt cơ bản sau:

1.      Đối với công tác nuôi con nuôi trong nước:

Từ 01/01/2011 đến 31/12/2020, UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh đã thực hiện đăng ký nuôi con nuôi là: 430 trường hợp (Trong đó, nhận đích danh là: 283 trường hợp; trẻ em bị bỏ rơi là 147). Việc giải quyết cho nhận nuôi con nuôi trong nước đã thực hiện đúng trình tự, thủ tục, thời hạn, lệ phí theo quy định của pháp luật. Bảo đảm trẻ em được nhận làm con nuôi, được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trong môi trường gia đình đủ điều kiện để phát triển về mọi mặt, trong đó trẻ em có quyền được khai sinh, được thay đổi tên, thay đổi cha mẹ, được tôn trọng, bảo vệ tính mạng, sức khỏe, được hòa nhập trong môi trường gia đình mới. Không có trường hợp con nuôi nào bị bố, mẹ nuôi hành hạ, ngược đãi. Thông qua việc giải quyết nuôi con nuôi đã góp phần quan trọng trong việc giúp những gia đình hiếm muộn hoặc phụ nữ đơn thân có cơ hội được làm cha, mẹ, giúp trẻ em bị bỏ rơi có cơ hội được chăm sóc và phát triển toàn diện.

            Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong Đăng ký việc nuôi con nuôi, công tác lưu trữ hồ sơ Đăng ký nuôi con nuôi: 100% UBND các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đều đã trang bị Phần mềm đăng ký và quản lý hộ. Công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã dễ dàng truy cập, trích xuất dữ liệu, tra cứu thông tin; xác minh, xử lý về nhân thân và tình trạng công dân, giúp cho việc kiểm tra, thống kê số liệu một cách nhanh chóng, chính xác, đầy đủ, kịp thời theo yêu cầu quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân đến giải quyết các thủ tục. việc ghi chép, sử dụng, lưu trữ biểu mẫu, hồ sơ nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh được thực hiện đầy đủ theo đúng quy định.

2. Đối với công tác đăng ký nuôi con nuôi nước ngoài

Trên địa bàn tỉnh có 02 cơ sở nuôi dưỡng được UBND tỉnh Hải Dương chỉ định, được phép cho trẻ em làm con nuôi người nước ngoài, đó là: Trung tâm Bảo trợ xã hội thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và Trung tâm Hoạt động nhân đạo thuộc Hội Chữ thập đỏ tỉnh Hải Dương. UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp thường xuyên đôn đốc, hướng dẫn cơ sở trợ giúp xã hội đánh giá và lập hồ sơ trẻ em có nhu cầu được nhận làm con nuôi và rà soát đánh giá năng lực của các cơ sở trợ giúp xã hội trên địa bàn tỉnh. Từ 01/01/2011 đến 31/12/2020, trên địa bàn tỉnh đã thực hiện giải quyết 309 trường hợp đăng ký nuôi con nuôi nước ngoài. Các trường hợp giải quyết cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài trên địa bàn tỉnh đều thực hiện đúng quy định của Luật Nuôi con nuôi và các văn bản hướng dẫn thi hành theo quy trình như: Sau khi nhận được công văn kèm theo danh sách trẻ em cần tìm gia đình thay thế của Hội Chữ thập đỏ tỉnh Hải Dương, hay Sở Lao động, thương binh và xã hội, Sở Tư pháp đã gửi các cơ quan thông tin đại chúng của tỉnh và gửi Bộ Tư pháp danh sách trẻ em cần tìm gia đình thay thế trên toàn quốc theo quy định…

Phối hợp liên ngành trong giải quyết nuôi con nuôi ở địa phương: ngày 23/02/2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 01/2021/QĐ-UBND kèm theo Quy chế phối hợp liên ngành về giải quyết nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài thay thế Quyết định số 23/2014/QĐ-UBND ngày 14/12/2014 kèm Quy chế phối hợp liên ngành về giải quyết nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài. Quy chế phối hợp liên ngành đã xác định cụ thể trách nhiệm của các đơn vị như Sở Tư pháp, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Công an tỉnh, Hội Chữ thập đỏ tỉnh, Văn phòng UBND tỉnh...trong phối hợp giải quyết nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài. Các cơ quan, đơn vị trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao thực hiện phối hợp chặt chẽ với Sở Tư pháp trong giải quyết việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài

            Công tác xác minh nguồn gốc của trẻ em bị bỏ rơi được cho làm con nuôi: Trước khi xác nhận trẻ em bị bỏ rơi có đủ điều kiện làm con nuôi ở nước ngoài, Sở Tư pháp phối hợp với Công an tỉnh tiến hành xác minh nguồn gốc của trẻ em bị bỏ rơi. Việc xác minh được cơ quan Công an tỉnh kết luận và trả lời rõ ràng, đúng thời hạn. Đối với các trường hợp Công an tỉnh xác minh được thông tin về cha, mẹ đẻ, Sở Tư pháp tiến hành liên hệ với cha, mẹ đẻ để lấy ý kiến của cha, mẹ đẻ trước khi xác nhận trẻ em đủ điều kiện làm con nuôi ở nước ngoài. Việc phối hợp với Công an tỉnh xác minh nguồn gốc của trẻ em góp phần quan trọng trong việc hạn chế khiếu kiện liên quan đến giải quyết nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài.

            Việc tiếp nhận và sử dụng các khoản hỗ trợ khi giải quyết việc  nuôi con nuôi tại 02 Cơ sở nuôi dưỡng được thực hiện công khai, minh bạch, sử dụng đúng mục đích; hàng năm có sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền.

3. Về công tác kiểm tra, thanh tra giải quyết việc nuôi con nuôi

Từ ngày 01/01/2011 đến ngày 31/12/2020, Sở Tư pháp và UBND cấp huyện thực hiện 196 cuộc thanh tra, kiểm tra Luật Nuôi con nuôi và các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan. Qua kiểm tra, thanh tra đã phát hiện những sai sót, hạn chế trong công tác đăng ký nuôi con nuôi, từ đó kịp thời chấn chỉnh, hưỡng dẫn tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện. Kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật cho phù hợp với tình hình thực tế.

4. Về công tác xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến việc nuôi con nuôi

Tính đến nay, toàn tỉnh chưa phát sinh hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến việc nuôi con nuôi phải thực hiện xử lý theo quy định của pháp luật.

Qua 10 năm, việc thi hành Luật Nuôi con nuôi và Công ước La Hay số 33 trên địa bàn tỉnh Hải Dương đã góp phần giúp nhiều trẻ em có được mái ấm gia đình, được chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục tốt. Việc nuôi con nuôi trên địa bàn tỉnh thể hiện tính nhân đạo sâu sắc, tình yêu thương, tinh thần, trách nhiệm và mối quan hệ tương thân, tương ái, giúp đỡ lẫn nhau giữa con người với con người, là biện pháp tích cực giúp đỡ trẻ em không nơi nương tựa có mái ấm gia đình, được chăm sóc và phát triển trong điều kiện tốt nhất, giảm được gánh nặng về tài chính, kinh tế cho tỉnh trong việc chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn./.